تراریخته‌ها، راه‌گشای توسعه و پیشرفت هستند

فناوری مهندسی ژنتیک و ظهور انقلاب سبز دیگري در كشاورزي

تراریخته‌ها، راه‌گشای توسعه و پیشرفت هستند

 قرن 21، قرن فناوری و پیشرفت است. در دنیای امروز فناوری مهندسی ژنتیک تحول بزرگی در تمام عرصه‌ها از جمله پزشکی، داروسازی، صنعت، محیط‌زیست، شیلات و کشاورزی به وجود آورده است. در پزشکی و داروسازی، واکسن‌ها و داروهای نوترکیب و در کشاورزی و محیط زیست، گیاهان مهندسی ژنتیک کمک بزرگی به دنیا کرده‌اند. محصولات تراریخته، مهم‌ترین و تأثیرگذارترین دستاورد فناوری مهندسی ژنتیک در بخش کشاورزی هستند. محصولات تراریخته محصولاتی هستند که با کمک روش‌هاي مهندسي ژنتيك، یک یا چند ژن مفید به ساختار ژنوم گیاه منتقل شده و باعث ایجاد صفات ارزشمندی مانند مقاومت در برابر علف‌کش‌ها و آفت‌کش‌ها، بهبود ارزش غذایی و تحمل دربرابر خشکی و شوری در محصول می‌شود.

محصولات مهندسی ژنتیک با مزایای فراوان و ویژگی‌های بارزی که در راستای خدمت به رفاه انسان دارند، ضمن تأمین سلامت و امنیت غذایی و رفع گرسنگي و كمبود غذا، به حفظ محیط زیست نیز کمک قابل‌توجهی کرده‌اند. اين منابع ارزشمند کشاورزی در دنيايي كه هرروز از قطعات زمين زراعي آن كاسته مي‌شود، علاوه بر عملکرد و بازدهي بالا، از کیفیت و کمیت بالایی نیز برخوردارند. به‌طوری‌که محصولات تراریخته نسبت به محصولات مشابه سنتی خود، در میزان سطح زمین کمتر بهره‌وری بالایی داشته و از کشت آن‎ها محصولات بیشتری تولید می‌شود.

رشد بیش از صدبرابری سطح زیر کشت محصولات تراریخته در بیستمین‌سال تولید و تجاری‌سازی موفق این محصولات در دنیا (2015-1996)، گیاهان تراریخته را به یکی از سریع‌ترین فناوری‌های مورد پذیرش در تاریخ معاصر تبديل كرده است. طبق آخرین گزارش سرویس بین‌المللی دستیابی و استفاده از بیوتکنولوژی کشاورزی در سال 2016، آمار روز‌افزون کشت و تولید محصولات تراریخته در دنیا نشان‌دهنده سلامت و امنیت محصولات، استقبال کشاورزان از کشت و تولید این محصولات و رضایت مردم و کشورهای تولیدکننده از مصرف محصولات تراریخته است.از 28 كشور توسعه‌یافته و درحال‌توسعه توليدكننده محصولات تراريخته، 11 کشوري که با رضايت بیشترين محصولات تراريخته را در دنيا توليد مي‌كنند، به‌ترتيب عبارتند از: آمريكا، برزيل، آرژانتين، هندوستان، كانادا، چين، پاراگوئه، پاكستان، آفريقاي‌جنوبي، اروگوئه و بوليوي. در قاره اروپا نیز کشورهای اسپانیا، پرتغال، رومانی و جمهوری چک با رضایت به کشت ذرت تراریخته در زمین‌های خود ادامه می‌دهند.

درحال‌حاضر، همه کشورهای تولیدکننده محصولات تراریخته از مزایای کشت و تولید و مصرف این گیاهان چنان بهره‌مند شده‌اند که اقتصاد کشورشان را با به‌کارگیری این فناوری متحول کرده و به استقلال و خودکفایی غذایی رسیده‌اند. با توجه به عملکرد و کارایی بالای محصولات تراریخته، 18 میلیون کشاورز در سراسر دنیا با رضايت به كشت محصولات تراريخته در زمين‌هاي خود همچنان ادامه مي‌دهند. در 20سال تولید موفق، محصولات تراریخته 150 میلیارد دلار آمریکا برای کشاورزان سودآوری داشته‌اند.کشاورزی سالم و ایمن با کشت محصولات تراریخته، تولید گیاهان سازگار با محیط زیست، افزایش تولید محصولات کشاورزی، تأمین سلامت و امنیت محصولات غذایی، حفظ تنوع زیستی، تحمل تنش‌های زیستی و غیرزیستی، تحمل آفات و بیماری‌ها، مقاومت در برابر علف‌کش‌ها و آفت‌کش‌ها، حفظ محیط زیست، افزایش کیفیت و کمیت محصول، حفظ و صرفه‌جویی منابع زمین، ایجاد ثروت بیشتر و بهبود وضع کشاورزان، تغذیه میلیون‌ها نفر مردم گرسنه و کمک به کشاورزانی که تنها سرمایه‌شان زمین است و همه امیدشان محصول؛ تنها بخشی از مزایای به‌کارگیری گیاهان تراریخته در دنیاست که تا چندسال آینده جایگزین محصولات سنتی خواهند شد؛ همان‌طور که درحال‌حاضر تمام سویا، ذرت و پنبه بازار دنیا تراریخته است. طبق آخرین گزارش سرویس بین‌المللی دستیابی و استفاده از بیوتکنولوژی کشاورزی، از سال 1996 تا سال 2015، تولید محصولات تراریخته به امنیت غذایی، تولید پایدار و تغییرات اقلیم و حفظ محیط زیست کمک قابل‌توجهی کرده‌ است که از آن جمله می‌توان به مواردی چون افزایش تولیدات زراعی به ارزش 150 میلیارد دلار آمریکا، تأمین محیط زیست بهتر با صرفه‌جویی 5/583 میلیون کیلوگرم ماده مؤثر حشره‌کش‌های شیمیایی، کاهش تولید 27 میلیارد کیلوگرم گازکربنیک (که معادل حذف 12 میلیون اتومبیل از جاد‌ه‌ها به مدت یک‌سال است)، حفظ تنوع زیستی از طریق صرفه‌جویی در کشت 152 میلیون هکتار زمین و کمک به کاهش فقر از طریق کمک به بیش از 5/16 میلیون کشاورز خرده‌پا و خانواده‌های آنها که بیش از 65 میلیون نفر هستند، اشاره کرد.

در سال 2014 گزارش جديد جهانی متاآنالیز، مزایای متعدد قابل‌توجهی از کشت و تولید محصولات تراریخته در 20 سال گذشته را تأييد و اعلام کرد. یک تحلیل جهانی با تأكيد بر يافته‌هاي 147 مطالعه انجام‌شده در 20 سال گذشته نيز تأیید کرد که فناوري مهندسي ژنتیک و استفاده از محصولات تراريخته به طور متوسط باعث كاهش 37 درصدي مصرف آفت‌كش‌ها، افزايش 22 درصدي عملكرد محصول و افزايش 68 درصدی سود كشاورزان شده است.

درواقع هدف از ایجاد یک فناوری، خدمت به رفاه و راحتی انسان و تأمین سلامت و امنیت آن‎هاست و فناوری مهندسی ژنتیک در بخش کشاورزی با تولید گیاهان تراریخته به منظور تحقق اهداف فوق، چنان تحول و انقلابی عظیم را در جهان به وجود آورده است که آن را انقلاب سبز دیگري می‌دانند. با توجه به مزایای قابل‌توجه زراعی و زیست‌محیطی و تأمین سلامت و امنیت غذایی، همچنین پذیرش بالای محصولات مهندسی ژنتیک در بازارهای جهانی، چشم‌انداز تولید محصولات تراریخته در دنیا بسیار امیدوار‌کننده است. سودآوری بالا و افزایش سه الي چهاربرابری درآمد کشاورزان از تولید محصولات بیشتر در سطح زیر کشت کمتر، باعث موفقیت کشاورزان شده است. همه کشاورزان تراریخته‌کار موفقیت خود را مدیون فناوری مهندسی ژنتیک می‌دانند که ضمن سودآوری و منافع اقتصادی بالا، سلامتی و مزرعه‌ای امن را با استفاده کمتر از علف‌‌کش‌ها و سموم شیمیایی به ارمغان آورده است. با توجه به افزایش جمعیت دنیا و کمبود منابع آب و غذا، استفاده از محصولات تراریخته در دنیای امروز نه‌تنها یک انتخاب بلکه یک ضرورت است. استفاده از اين محصولات با مزایای بی‌شمار اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی و بهداشت و سلامتی برای انسان و محیط زیست، به‌تنهايي معضل كمبود غذا و منابع را در دنيا حل كرده است.

درواقع، در دنیایی که هرروز در آن شاهد به‌کارگیری فناوری‌های نو در تمام بخش‌ها هستیم، استفاده از فناوری مهندسی ژنتیک و دستاوردهای آن یک الزام است.

لیلا سرمدی. کارشناس پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی

منبع: شرق