به هیچ فناوری در کشاورزی “نه” نمی گوییم

به هیچ فناوری در کشاورزی “نه” نمی گوییم

دانشمندان و عقلا به هیچ فناوری “نه” نمی‌گویند. فناوری‌هایی مانند ارگانیک، تراریخته و حتی استفاده بهینه و هوشمندانه از سموم هیچ یک قابل نفی ذاتی نیستند؛ بلکه در هر شرایط خاص ممکن است از یک یا از چند مورد آن ها استفاده کرد. نباید با شعارها و حرف‌های تو خالی و ادعای توسعه کشاورزی بدون کود و سم، افکار عمومی را فریب دهیم.

کسانی که تعالی علمی کشور را نمی‌خواهند و یا دچار ترس (فوبیا) نسبت به فناوری‌های نو هستند و یا هراس افکنی را پیشه خود قرار داده‌اند “فناوری هراس” می‌نامند. فناوری هراسان در همه جای جهان حاضرند و تکیه کلام‌های مشخصی دارند. آن ها همواره “قدیم” را بهتر می‌دانند و آرزوی بازگشت به گذشته‌ها را دارند. گذشته‌هایی نه چندان دور که امید به زندگی مردم به زحمت به بالای 30 سال می‌رسید. کسانی که تعالی علمی کشور را نمی‌خواهند و یا دچار ترس (فوبیا) نسبت به فناوری‌های نو هستند و یا هراس افکنی را پیشه خود قرار داده اند را “فناوری هراس” می‌نامند. این افراد از هورمون، وسایل ارتباطی، ژنتیک، پزشکی مدرن و بسیاری دیگر از مظاهر زندگی جدید گریزان و هراسانند.

 بنابراین فناوری هراسان دو دسته‌اند: آنان که از فناوری می‌ترسند و آنان که از فناوری می‌ترسانند! یکی از ابزار فناوری هراسان از نوع دوم ایجاد جنگ‌های مصنوعی و زرگری بین فناوری هاست. فناوری جدید را در مقابل فناوری رایج قرار دادن یا فناوری مدن دیگری را با عنوان سنتی و بومی قدیمی و اصیل معرفی کردن و روش‌های مشابه جزو رفتارهای نهادینه این فناوری هراسان در سراسر جهان است.

 در ایران اما فناوری هراسی همراه با تهدید و گالیله‌کشی است. فناوری هراسان در ایران به ابزار حذف و ترور شخص و شخصیت نیز مسلح‌اند. فناوری هراسان وطنی قائلان به رشد و توسعه علمی کشور را عاملان صهیونیزم و راکفلر و مونسانتو می‌خوانند! ایجاد جنگ زرگری بین کشاورزی ارگانیک و محصولات تراریخته از ویژگی‌های همین فناوری هراسان وطنی است که ادبیات تهدید نیز چاشنی آن است. این در حالی است که در سال‌های اخیر مکتبی در جهان رواج یافته به نام “ارگانو ترانس جنسیس” یا “ارگانو ژنتیکس” که بر تلفیق کشاورزی ارگانیک با محصولات تراریخته تاکید دارد زیرا هدف هر دو فناوری بر تولید محصولات سالم ( بدون سم و کود و سایر آلاینده‌ها) استوار است. از دیدگاه این مکتب، این دو فناوری می‌توانند همنشینی مناسبی داشته باشند و البته راه نجات ما نیز در همین است.

 دانشمندان و عقلا به هیچ فناوری “نه” نمی‌گویند. فناوری‌هایی مانند ارگانیک، تراریخته و حتی استفاده بهینه و هوشمندانه از سموم هیچ یک قابل نفی ذاتی نیستند؛ بلکه در هر شرایط خاص ممکن است از یک یا از چند مورد آنها استفاده کرد. نباید با شعارها و حرف‌های تو خالی و ادعای توسعه کشاورزی بدون کود و سم، افکار عمومی را فریب دهیم. مگر می‌شود بدون مصرف معمول سموم و کود رشد و توسعه محصولات را در کشاورزی ایجاد کرد؟! چرا باید حرف‌هایی بزنیم که خوشایند مجلات و نشریات زرد است؟ در همه جای دنیا از همه این فناوری ها البته به نحو درست استفاده می شود و ما نیز جزئی از این جهان هستیم و باید از همه این فناوری ها استفاده کنیم.

 بنابراین توسعه کشاورزی کشور ابتدا باید در بخش علمی و فناوری اتفاق بیفتد تا شاهد افزایش عملکرد در واحد سطح و تولید محصولات سالم باشیم. بر همین اساس ما با توسعه علمی کشاورزی در هر بخشی از جمله تولید محصولات سالم، ارگانیک و تراریخته موافق هستیم؛ چنانچه مراجع علمی ارگانیک نیز مخالفتی با توسعه و تولید ملی تراریخته ندارند.

 به باور من، از جایگاه یکی از بنیانگذاران انجمن ارگانیک؛ تمامی این نوع محصولات باید به روش علمی و صحیح در کشور تولید شوند و مصرف کنندگان، نوع محصول مصرفی خود را انتخاب کنند. در بخش ارگانیک باید نظارت ها به اندازه‌ای باشد که محصول نهایی آلوده به افلاتوکسین نباشد و همچنین هر محصولی را به نام ارگانیک و با قیمت‌های گزاف به دست مردم ندهند. نکته مهم این است که انجمن ارگانیک، مرجع صدور مجوز نیست و سازمان استاندارد نیز در همین زمینه در اطلاعیه ای اعلام کرده که هیچ شخصیت حقیقی و حقوقی تاکنون از این سازمان مجوز صدور گواهی محصول ارگانیک دریافت نکرده است.

 به هر روی اگر محصول ارگانیک هم تولید می‌کنیم باید دارای برچسب از سازمان‌های صاحب صلاحیت باشد و تولیدکنندگان هم باید در قبال محصول خود پاسخگو باشند. البته در کشور ما اگر هم محصول ارگانیک تولید شود، از محصول غیر ارگانیک قابل تمیز و تشخیص نیست. انجمن ملی ایمنی زیستی در راستای حمایت از تولید محصولات سالم (اعم از تراریخته و غیر تراریخته و ارگانیک و غیر ارگانیک) تلاش می‌کند به دستگاه‌های حاکمیتی و نظارتی در این زمینه‌ها کمک کند و برخی الزامات و قوانین توسعه کشت و تولید محصولات سالم را در دست تدوین داریم. یکی از این الزامات ایجاد دستگاه یا سازمانی برای صدور مجوز و برچسب گذاری محصولات است. به این ترتیب محصولی که برچسب ارگانیک دارد باید بدون هرگونه آلاینده و باقیمانده سموم باشد. باید قوانینی وجود داشته باشد که بر اساس آن با متخلفان برخورد شود تا هر کسی اسم محصول خود را ارگانیک نگذارد و برای کسب درآمد بیشتر جامعه را فریب ندهد. همچنین محصولات تراریخته نیز باید برچسب گذاری شوند که می‌شوند.

 برای نخستین بار ما از سازمان مدیریت و برنامه ریزی درخواست کردیم تا توسعه محصولات ارگانیک در برنامه ششم لحاظ و جایگاه آن تقویت شود. تراریخته هم برای نخستین بار در برنامه توسعه‌ای گنجانده شده اما در اسناد بالادستی ۲۰ سال است که بر آن تاکید می‌شود. البته بدون برنامه ششم هم دولت بر اساس ماده ۲ قانون ملی ایمنی زیستی (مصوب ۱۳۸۸) مکلف شده تمهیدات لازم را برای تولید محصولات تراریخته فراهم کند. بنابراین اختلاف نظری در این زمینه وجود ندارد.

 در حال حاضر چه برای حمایت از تحقیق و توسعه محصولات تراریخته و چه برای حمایت از تحقیق و توسعه محصولات ارگانیک اعتبارات بسیار محدودی تعیین شده که امیدواریم افزایش یابند. به طور ویژه امیدواریم در صورت تحقق درآمدهای دولت اعتبارات بیشتری برای تحقیق وتوسعه در حوزه محصولات ارگانیک تخصیص یابد. اما این اعتبارات باید به جای ایجاد تقابل، صرف بهبود کیفی محصولات ارگانیک و افزایش میزان تولید در واحد سطح و به ازای آب مصرفی شود. در قانون بودجه سال ۱۳۹۵ اعتبارات محدودی هم برای تراریخته در نظر گرفته شده که رویکرد قانونمدارانه دولت محترم در جهت تمکین به قانون ایمنی زیستی را نشان می‌دهد و امیدواریم در سال‌های آینده شاهد افزایش این اعتبارات باشیم.

 در بخش ارگانیک نیز تمام بودجه‌هایی که دولت برای تحقیق و توسعه در حوزه کود و سموم بیولوژیک، خاک ورزی، حفاظت از تنوع زیستی و موارد مشابه اختصاص می‌دهد، در واقع به نوعی در خدمت توسعه کشت محصولات ارگانیک است. البته به نظر می‌رسد باید این اعتبارات در قالب فعالیت‌های خاصی در موسسات پژوهشی مربوط مانند موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر و موسسه تحقیقات گیاهپزشکی، موسسه تحقیقات آب و خاک و پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی به تفکیک در قالب یک فعالیت واحد و به تفکیک بیان شوند تا بتوان نتایج این امر را از دستگاه‌های مسئول پیگیری کرده و شاهد تحقق منویات ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه محیط زیست و توسعه استفاده از محصولات سالم و ارگانیک باشیم.

منبع: زیست بوم