پنبه تراریخته، هند را به تولیدکننده اول پنبه جهان تبدیل کرد

عضو هیات مدیره انجمن ژنتیک ایران با انتقاد از ارائه اطلاعات غلط در خصوص طرح موفق تولید پنبه تراریخته (Bt) در هندوستان که این کشور را به بزرگترین تولیدکننده این محصول در دنیا تبدیل کرده گفت: کشت پنبه تراریخته مقاوم به آفت ضمن افزایش چشمگیر سطح زیرکشت پنبه در آن کشور، میزان سموم مصرفی را نیز حداقل تا ۷۰ هزارتن در هر سال کاهش داده است.

دکتر مهدی زهراوی، عضو هیات مدیره انجمن ژنتیک ایران در یادداشتی به برخی شبهات مطرح شده در برنامه تلویزیونی ثریا که مجال پاسخگویی از سوی موافقان کشت محصولات تراریخته در برنامه را نیافته پاسخ داده است.

در یادداشت دکتر زهراوی آمده است: «شبکه یک سیمای جمهوری اسلامی، پنجم آبان ماه میزبان چهار نفر از متخصصان و کنشگران حوزه محصولات بیوتکنولوژی گیاهی (با دیدگاه های متفاوت) بود. جا دارد از این رویکرد سازنده و به ویژه مدیریت شبکه یک و تهیه کنندگان برنامه ثریا قدردانی شود. سپاس برای ایجاد گفتمانی سازنده بین دیدگاه های متفاوت و حتی متضاد در موضوعی که مدت هاست به مناقشه ای رسانه ای تبدیل شده است. لازم می دانم که به عنوان یک بیننده ارزیابی خودرا از این برنامه، مورد اشاره قرار دهم، باشد که این سازمان بیش از پیش به ارائه های سازنده از این گفتگو ها اهتمام ورزد.

بر اساس مواضع رسانه ای تاکنون پیش بینی می شد که کنشگران ناموافق در این گفتگو تنها به فاصله های خود در دیدگاهشان بپردازند اما تاکید مکرر آنان بر راهبرد مشترک منافع ملی و نیزابهاماتی که باید روشن شود روزنه های امید بخشی را نوید می داد. دوستانی که مخالف تولید تجاری حال حاضر محصولات تراریخته بودند بر همیشگی بودن مخالفت های خود پای نفشرده و تنها بر روند تبیین ابهامات خود اشاره داشتند. این نشانه های امید بخش را به فال نیک گرفته و از شرکت کنندگان این گفتگو باید تشکر کرد.

مجری محترم برنامه علیرغم تلاش آشکار برای رعایت برابری در ارائه دیدگاه های هر دو طرف، به خصوص در نیمه دوم گاه در ایستگاه دوستان ناموافق توقف بیشتر داشت. توقفی که با وجاهت طرفین گفتگو هرگز پر رنگ نشده و چشم انداز جلسات آینده را امید بخش تر نشان می داد.

به نظر می رسد که دوستان مدافع ضرورت توسعه محصولات تراریخته بر اساس داده های ملموس و”باید ها” و عزیزان آن سوی گفتگو عمدتا بر روی ابهامات و نگرانی های ناشی از “نباید های احتمالی” ارائه بیان داشتند. با توجه به میانگین ترکیب بینندگان برنامه، اشاره به”نباید ها” و ابهامات چه بسا بر نگرانی های بی اساس بیافزاید. حال که همه ما و با نگاه متفاوت اما بر سر یک میز منافع ملی نشسته ایم ایکاش شیوه استدلال های خودرا تنها بر اساس باید های ملموس متمرکز کنیم.

البته از صاحبان تخصصی که در جهت روشن شدن افکار عمومی به توسعه فناوری محصولات تراریخته در این گفتگو ها شرکت می کنند نیز انتظار دیگری است. آنان باید دراین فرصت به گونه ای به توضیح و تبیین بنشینند که بینندگان متنوع سیما دریافت آسانی داشته باشند. بهر حال این بینندگان مدت هاست ناخواسته آماج دریافت نگرانی هایی از بابت مصرف این محصولات بوده و بایستی برای آرامششان تلاش کنیم.

در این مجال تنها به ابهامات و برداشت های شتابزده ای که از تولید پنبه تراریخته (Bt) در هندوستان توسط شرکت کنندگان ناموافق ( البته در حال حاضر ) در این برنامه ارائه شد اشاراتی می کنم:

بخش کشاورزی کشور هندوستان، با تامین یک سوم تولید ناخالص ملی و دو سوم غذای مردم، نقش بسیار تعیین کننده ای را در اقتصاد این کشور  ایفا می کند. البته عمده کشاورزان کشور خرده پا و از محرومترین گروه های اجتماعی به شمار می آیند. قبل از استفاده از ارقام تراریخته پنبه (BT) تمامی پنج میلیون پنبه کار این کشور نیز در زمره محرومترین طبقات این جامعه بودند. معرفی رقم تراریخته پنبه که به آفت کرم غوزه مقاومت داشت و کاهش حداقل شش بار سم پاشی موجب شد سطح کشت این رقم از پنجاه هزار هکتار در سال ۲۰۰۲ به ۱۲ میلیون هکتار در سال ۲۰۱۵ میلادی تبدیل شود.

برای ارزیابی پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی (کاهش مصرف حد اقل ۷۰ هزارتن سم در هر سال) این افزایش پرشتاب و حیرت انگیز در هفت ایالت عمده به خصوص “ماهاراش ترا”و “آندهرا پرادش” باید به تحلیل های مفصل و جداگانه ای پرداخت اما آنچه انگیزه این اشارات شد ادعای خودکشی ۳۰۰ هزار نفر از زارعان پنبه کار این مناطق از ورشکستگی ناشی از کشت ارقام تراریخته پنبه است.

ادعایی که هم به لحاظ رقم نجومی آن و هم ارتباط دادن به این توسعه فراگیر بی اساس است. این انتظار هم از شرکت کنندگان محترم که در موضع عدم موافقت با تولید تجاری تراریخته هستند داریم که به جای پرداختن شبهه انگیز به این ادعا در ابتدا به بومی سازی مخالفت و مستندات خود می پرداختند. برای پرهیز از اطاله کلام علاقمندان آگاهی در این موضوع را به گزارشات و تحلیل های متعد و از جمله بررسی انجام گرفته در مقاله Bt Cotton and Farmer Suicides in India: An Evidence-based Assessment که توسط GUILLAUME GRUE RE & DEBDATTA SENGUPTA تهیه و به وسیله موسسه بین المللی تحقیقات غذای واشنگتن منتشر شده است جلب می کنم. در اینجا تنها به ارائه نموداری از تعداد و رشد کمی خودکشی در چهار ایالت عمده پنبه خیز هندوستان از سال ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۹ بسنده می شود. 

تعداد و رشد کمی خودکشی در چهار ایالت عمده پنبه خیز هندوستان از سال ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۹

همانطور که در این نمودار ملاحظه می شود. شیب کمی آمار خودکشی از پنج سال قبل از ورود ارقام تراریخته تا هفت سال بعد از آن در سه ایالت ثابت بوده و یا حتی کاهش یافته است. ضمن آنکه خودکشی در این مناطق از دیر باز به عنوان یک آسیب اجتماعی همواره مورد توجه بوده است اما در مورد خاص ایالت ماهارش ترا افزایش آمار خود کشی متاثر از عوامل متعددی از جمله مدیریت نامناسب بخش کشاورزی در معرفی ارقام تقلبی بوده است که به نام تراریخته به پنبه کاران تحویل داده شده بود؛ بنابراین آن ها ناگزیر به سم پاشی های ناخواسته متعدد و عدم توانایی در باز پرداخت وام های خود شدند. البته باید همواره و در تحلیل های جامعه شناسی پیامد های رشد سریع در یک منطقه و محدوده اجتماعی را با لحاظ تمامی مولفه‌های تاثیر گذار انجام داد. هرگونه بررسی تک پارامتری و متهم کردن مولفه ای که در تیر رس مخالفت های ما است چه بسا ساده سازی و دادن آدرس های غلط به شمار می آید.»

منبع: دیده بان علم ایران