توسعه بیوتکنولوژی گیاهی از بایسته‌های دولت جديد
ارقام گیاهی تراریخته که به آنها «اصلاح‌شده ژنتیکی» هم اطلاق می‌شود، محصولاتی هستند که معایب آنها در فرایند تولید با بهره‌گیری از پیشرفته‌ترین روش‌ها برطرف و دارای صفات تغذیه‌ای بهبودیافته‌ای شده‌اند.
ارقام گیاهی تراریخته که به آنها «اصلاح‌شده ژنتیکی» هم اطلاق می‌شود، محصولاتی هستند که معایب آنها در فرایند تولید با بهره‌گیری از پیشرفته‌ترین روش‌ها برطرف و دارای صفات تغذیه‌ای بهبودیافته‌ای شده‌اند. امروزه بیش از ١٨٥ میلیون هکتار از اراضی جهان زیر کشت محصولات تراریخته در اروپا، آمریکا، آسیا و اقیانوسیه است و بیش از ٢٠٠ کشور از این نوع محصولات استفاده می‌کنند. به خاطر داریم آغاز به کار دولت نهم در مدیریت اجرائی بخش کشاورزی با جابه‌جایی و حذف بی‌توجیه بسیاری از مدیران تأثیرگذار همراه شد. در این رابطه بسیاری از برنامه‌های درحال‌توسعه از جمله «خودکفایی گندم و شکر» و… متوقف شدند و از آن‌سو به انبوه شگفت‌انگیز واردات انجامیدند. از دیگر پیامدهای این جابه‌جایی‌های جناحی، موضع‌گیری تخریبی مدیریت این وزارت با توسعه فناوری مهندسی ژنتیک گیاهی و تولید ارقام تراریخته متناسب با نیازهای کشور بود. مخالفت‌های شگفت‌انگیز وزرای جهاد کشاورزی دولت‌های نهم و دهم با تولید جایگزین داخلی، هیچ‌گاه موجب نشد که آنها از واردات انبوه محصولات تراریخته روی بگردانند. سرانجام دولت دهم با نزدیک به هفت‌میلیون تن واردات سالانه گندم، ورشکستگی کشت و صنعت قند و شکر و…، عرصه را به دولت یازدهم واگذاشت تا تنها در خلال سه سال دولت جدید، به رکورد تاریخی تولید ١٤ میلیون تن گندم و ٥/١ میلیون‌تن شکر و … نائل شود. پس‌لرزه‌های آن مدیریت‌ها در فضایی کاملا جناحی، عزم در حذف بذرهای تراریخته و پیشتازان مهندسی ژنتیک کشاورزی بود. اعتراضات، طومار، استیضاح، تحقیق و تفحص در مجالس هفتم و هشتم هم افاقه‌ای در کاهش این محدودیت‌ها نكرد. درحقیقت عملا شعار “تولید ملی نه، واردات محصولات تراریخته آری! “حکم‌فرما شد. در این فضای غبارآلود هیچ‌یک از دلواپسان و رسانه‌های زنجیره‌ای وابسته هم جز سیاست سکوت و سازش از خود بروز ندادند. دلواپسان با ادعاهای بی‌پشتوانه علمی و پزشکی، تا توانستند واژه تراریخته را با بروز موحش‌ترین بیماری‌ها درهم آمیختند. یقینا برای دانشمندان و متخصصانی که جز منافع ملی دغدغه‌ای ندارند، چه‌بسا این موج بازدارندگی بتواند موجب شکوفایی و توسعه روزافزون بیوتکنولوژی گیاهی در آینده نزدیک شود. پیام دکتر روحانی در دولت یازدهم که استفاده از محصولات تراریخته را نه‌تنها یک الزام، بلکه انتخابی دلپذیر نامیده بود، آغازی پررونق و امید را در عرصه توسعه همه‌جانبه بیوتکنولوژی گیاهی نوید داد. در چهار سال گذشته اما در حوزه کشت محصولات تراریخته حلقه‌هایی از «دلواپسی» و «واردات» همچنان ایستادگی کرده و مانع تولید ملی آن شدند. شاهد آن بودیم که رسانه‌های آنان، پژوهشگران و پیش‌کسوتان پژوهشی و علمی و نیز تولید داخلی را آماج تهاجم خود قرار دادند. شگفتی آنگاه به اوج می‌رسید که بعضی دستگاه‌های اجرائی، به بهانه حفاظت از محیط‌زیست، چشم بر بحران‌های اقلیمی فروبسته و تا توانستند به حوزه نوپای مهندسی ژنتیک کم‌مهری كردند. آیا چنین سیاستی با دولت یازدهم همسویی داشت؟ در پایان کلام بر مطالباتی از قبیل مقابله با عوام‌فریبی در حوزه غذا، برگزاری منظم شورای ملی ایمنی زیستی و حل مشکلات و اختلاف‌نظر دستگاه‌ها در ساختاری که به همین منظور ایجاد شده است، اجرای قانون ملی ایمنی زیستی و درنهایت تسریع در صدور مجوز تولید ملی محصولات تراریخته به‌جای واردات انبوه این نوع محصولات تأکید می‌کنم.
* عبدالحسین طوطیایی- پژوهشگر کشاورزی
منبع: شرق