سن در تسنیم- شماره هشتم/ چه کسانی مهندسی ژنتیک را حرام اعلام کردند؟ (قسمت 1)

پرونده ویژه سن در تسنیم در تاریخ سیزدهم بهمن 97، در پایگاه اطلاع رسانی بیوتکنولوژی ایران گشوده شد. این پرونده در جهت شفاف سازی افکار عمومی، به شبهاتی که در پرونده «مزرعه پدری» در «خبرگزاری تسنیم» علیه مهندسی ژنتیک و پژوهشگران این عرصه مطرح می شود، پاسخ علمی و مستند می دهد.

همه شماره های پرونده ویژه سن در تسنیم را در اینجا ببینید.

بخش اول: آنچه در این شماره می خوانیم

در تاریخ نهم دی ماه 1396 مطلبی با عنوان «واکاوی ابعاد شرعی ” محصولات تراریخته”/ دستور مقام معظم رهبری برای تولید “محصولات ارگانیک”» روی سایت «خبرگزاری تسنیم» قرار گرفت (اینجا ببینید). این مطلب شرح یک مصاحبه مفصل است که خبرگزاری تسنیم با علی ارجمند، یکی از اعضای هیات رییسه انجمن صنفی ارگانیک ترتیب داده است.

سن در تسنیم در دو شماره ابعاد مختلف این مصاحبه را واکاوی می کند. در این شماره تحلیل می کنیم که چگونه آقای ارجمند، فتاوای حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای (دام ظله) را در خصوص محصولات تراریخته تحریف می کند. سوال می کنیم که چرا کسی که «مهندسی ژنتیک» را «همان وعده شیطان» می داند(!)، دارای سمت اجرایی در نهاد نمایندگی ولی فقیه بوده و از این عنوان برای تحریف فتاوای معظم‌له و بازارگرمی برای انجمن صنفی ارگانیک  -گه خود عضو آن است- سوء استفاده می کند؟ در اخر از حامیان واقعی کشاورزی ارگانیک می گوییم، به تیتر خبر تسنیم برمیگردیم و می پرسیم ایجاد دوقطبی تراریخته- ارگانیک (که هر دو از شیوه های مهم تولید در کشاورزی هستند) به سود چه کسانی است؟

در مقدمه مصاحبه منتشر شده در خبرگزاری تسنیم، خبرنگار با ادبیاتی غیر علمی می‌نویسد: «بسیاری از طرفداران تولید این محصولات بدون تایید سلامت آنها به جای ارائه مستندات علمی مدام علت اصرار خود بر تولید و آزادسازی این محصولات را فتوای برخی مراجع و خصوصا آیت‌الله خامنه‌ای عنوان می‌کنند». وی سپس قصد خود را از این مصاحبه، «بررسی متن فتوای حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای در مورد تحقیق و کشت تجاری محصولات تراریخته در گفتگو با حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی ارجمند؛ عضو انجمن [صنفی] ارگانیک ایران، نماینده [رییس حوزه نمایندگی] ولی‌فقیه در سازمان جهادکشاورزی و منابع طبیعی استان البرز» اعلام می کند.

خبرنگار تسنیم قطعا می‌داند که استناد به فتاوای جواز مهندسی ژنتیک و تولید محصولات تراریخته در پاسخ به کسانی صورت می‌گیرد که بارها با استنادات سطحی، غیرعلمی و غلط به برخی آیات قرآن، مهندسی ژنتیک را حرام اعلام کرده اند که اتفاقا آقای ارجمند عین‌الدین هم از جمله همین افراد است.

 بخش دوم: مقابله آشکار با فتاوای مقام معظم رهبری و سیاست‌های نظام

آقای ارجمند عین‌الدین در تاریخ  ۲۹ اردیبهشت سال گذشته در همایش تخصصی «تحلیلی بر آثار حقوقی تجاری‌سازی محصولات دستکاری ژنتیک» گفته بود: «وقتی گفته می‌شود اصلاح ژنتیک یعنی بشری که بهره ناچیزی از علم دارد، نقائص کار خدا را اصلاح کرده است. ما معتقدیم این کار پر ادعا از جهت علمی، یک اشتباه  خطرناک است»[1]

وی در جای دیگر با اعلام اینکه مهندسی‌ژنتیک مصداق آیه تغییر خلقت و حرام است می‌گوید: «بنده بصورت خاص معتقدم دستکاری ژنتیکی همان وعده شیطان به خدا بود که من کاری می‌کنم بشر گوش حیوانات را سوراخ کنند و تغییر در خلقت تو ایجاد کند.»[2] (آیه 119 سوه نساء)

این تفسیر به رأی از قرآن کریم در برابر تمامی تأکیدات مقام معظم رهبری بر بهره مندی کشور از مهندسی‌ژنتیک و زیست‌فناوری بوده و نشان دهنده اعتقاد آقای ارجمند عین‌الدین به حرمت ذاتی مهندسی ژنتیک است. امری که آشکارا با بند ۴ بخش منابع طبیعی سیاست‌های کلی و بلند مدت جمهوری اسلامی ایران ابلاغی ۱۳۷۹ و فتوای جواز معظم‌له و سایر مراجع عظام تقلید در تعارض آشکار است.

رهبر معظم انقلاب حتی در کنار حمایت مکرر از زیست‌فناوری نسبت به تلاش دشمن برای جلوگیری از پیشرفت کشور در مهندسی‌ژنتیک هشدار داده‌اند. ایشان در بازدید از پژوهشکده رویان در تاریخ ۲۵/۰۴/۱۳۸۵ و اطلاع از فعالیت‌های مهندسی‌ژنتیک این پژوهشگاه به ویژه تولید بزهای تراریخته فرمودند: «وقتی‌که راجع به سلولهای بنیادی، شبیه‌سازی و اینطور کارها حرف زدید و بنده یا دیگری هم تجلیلی از این کار کردند، مقامات امریکایی اعلام کردند برای علوم ژنتیک هم باید شورای حکامی بوجود بیاید! این معنایش چیست؟ دشمن از اینکه شما در این رشته حرکت می‌کنید، دردش آمده است».[3]

برخی فقهای عظام دیگر مانند حضرت آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی نیز پاسخ آقای ارجمند را مدت‌ها پیش ارائه کرده‌اند: «برخی در تعبیر خود نسبت به دست‎کاری در ژن زیاده‎روی می‎کنند و می‎گویند این کار شبیه‎سازی و آفرینش از سوی انسان است، حال این که این کار مانند قلمه زدن در کشاورزی است و افزون بر این که نشانه قدرت خداوند است، هیچ اشکالی ندارد».[4]

حضرت آیت‌الله‌العظمی جوادی آملی نیز در این باره می‎گوید: «شبیه سازی حتی اگر در انسان راه پیدا کند، نه آسیبی به توحید می‎رساند و نه به نظام خلقت. این نظیر کارهای مصنوعی است که در بخش نباتات در گلخانه‎ها انجام می‎شود». [5]

حضرت آیت‌الله‌العظمی حکیم هم می‌فرماید: «مهندسی‌ژنتیک نه مشارکت در خلقت بشمار می‎رود و نه دخالت در امور خالق، بلکه نوعی بکارگیری سنت‎ها و قوانین الهی است».

آقای ارجمند عین‌الدین خود نیز می‌داند تفسیر غیرعلمی وی با فتاوای صریح رهبر معظم انقلاب درباره جواز تولید و مصرف محصولات تراریخته سازگاری ندارد؛ به‌همین دلیل با تحریف فتوای معظم‌له درباره محصولات تراریخته تلاش می‌کند به تناقض و شبهه‌ای که خود را در آن گرفتار کرده پاسخ دهد.

رهبرمعظم انقلاب بارها در پاسخ به پرسش مقلدان درباره تولید محصولات تراریخته با این بیان که «عمل مذکور فی‌نفسه اشکالی ندارد» بر جواز این امر تأکید کرده‌اند و این امر با قول حرمت و نفی مطلق این فناوری منافات دارد.

سوال اینجاست اگر مقام معظم رهبری یا سایر مراجع عظام تقلید نظر فقهی مبنی بر حرمت یا زیان آور بودن مطلق این فناوری یا محصولات تراریخته داشتند یا سخن مخالفان این فناوری درباره آثار  غیرقابل چشم‌پوشی این محصولات را پذیرفته بودند، آیا به این صراحت و بدون قید و شرط حکم جواز مهندسی ژنتیک و محصولات تراریخته را صادر می‌کردند؟ روشن است که خیر؛ مگر اینکه تصور امثال جناب ارجمند و محفل مزرعه پدری در خبرگزاری تسنیم این باشد که مقام معظم رهبری و مراجع عظام از مسائل روز جامعه ناآگاه هستند و این عده تلاش دارند ایشان را آگاه کنند؟

تصویر 2: فتوای صریح مقام معظم رهبری مبنی بر جواز مهندسی ژنتیک و تولید محصولات تراریخته

آقای ارجمند تلاش می‌کند با تکلف و تلاشی غیرعادی فتاوای صریح رهبر معظم انقلاب درباره جواز مهندس ژنتیک و تولید محصولات تراریخته را ناکافی و مربوط به شرایط خاصی (بی ضرر بودن) بداند که به‌زعم وی و دیگر مخالفان تراریخته چنین شرایط هیچ گاه مصداق نداشته و نخواهد داشت!!!

جمع بین این دو گزاره که محصولات تراریخته مطلقا زیانبار هستند و فتاوای مقام معظم رهبری مشروط به عدم زیان هستند، در واقع به این معناست که این فتاوا ناآگاهانه صادر شده است.

محصولات تراریخته بر اساس قانون ایمنی زیستی مصوب 1388 مجلس شورای اسلامی مجوز تولید یا مصرف دریافت می‌کنند و در صورتی که مجوز داشته باشند، یعنی مورد تأیید کارشناسان مراجع ذیصلاح از جمله وزارت بهداشت هستند. قطعا تا کنون کسی در جهان مدعی نشده است که هر محصولی به محض تولید و بدون بررسی و صدور مجوز قابل مصرف است. بنابراین اگر کسی از سلامت محصولات تراریخته سخن می‌گوید مقصود محصولات تراریخته دارای مجوزی است که طبق پروتکل‌های مربوطه تولید می‌شود.

 وجود قید «فی نفسه» در فتاوای مقام معظم رهبری نیز به معنای اعتماد به چنین فرایندهای قانونی و عقلایی است. در حالی که امثال جناب ارجمند و دیگر مخالفان این فناوری معتقدند مهندسی ژنتیک به قدری خطرناک است که باید به طور مطلق از محصولات آن اجتناب شود. حتی اگر خلاف صریح قانون و نظر مراجع ذیصلاح باشد. اگر آن طور که آقای ارجمند معتقد است هیچ مصداقی از محصولات تراریخته قابل قبول نیست، مطمئنا معظم‌له حتی با قید «فی‌نفسه» نیز بر جواز تولید و مصرف حکم نمی‌کردند.

اما به راستی چگونه ممکن است سیستم قانون گذاری کشور، وزارت بهداشت و به ویژه مقام معظم رهبری به قدری ناآگاه باشند که بر فرض وجود چنین خطری از آن چشم‌پوشی کنند.

قید «در صورتی که ضرر معتنابهی نداشته باشد» در یکی از استفتائات نیز عبارت اخرای همان قید «فی‌نفسه» است و استفاده از آن هم در پاسخ استفتائات رواج دارد. زیرا هر آنچه «ثابت شود» ضرر معتنابه دارد حرام بودن آن مشخص است.

روشن است که دفتر معظم‌له از واقعیت سر و صداها و مطالب خلافی که جریان ضد فناوری علیه محصولات تراریخته در فضای مجازی و چند رسانه خاص منتشر می‌کنند و از تأیید سلامت این محصولات در وزارت بهداشت[6] دارند و با این وجود به‌ کرات در پاسخ به مقلدین بر جواز مهندسی ژنتیک و تولید و استفاده از محصولات تراریخته تاکید می‌کنند.

بیشتر بخوانید:

تحریف فتاوای رهبر معظم انقلاب درباره مهندسی‌ژنتیک و محصولات تراریخته

نقد فقهی و حقوقی مخالفت با محصولات تراریخته‎

استلزامات بند ۸ سیاست‌های کلی محیط زیست در حوزه محصولات تراریخته

بخش سوم: ناآگاهی رئیس حوزه نمایندگی استان البرز

شاید نباید از آقای ارجمند که در همسایگی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی و در سازمان جهاد کشاورزی استان البرز استقرار دارد ولی با گذشت سه سال هنوز از تغییر پژوهشکده به پژوهشگاه و تغییر رییس پژوهشگاه اطلاع ندارد و اساسا درک و تخصصی هم در حوزه کشاورزی ندارد، توقع داشت با مباحث علمی این حوزه آشنا باشد. پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی از مهر ۱۳۹۶ به «پژوهشگاه» ارتقا یافته[7] و دیگر «پژوهشکده» نیست و ریاست آن نیز از مهر ۱۳۹۴ با سرکار خانم دکتر خوش‌خلق سیما بوده است نه آقای دکتر قره‌یاضی[8].

در مورد نظرات اقای علی ارجمند عین الدین در حوزه کشاورزی بیشتر بخوانید:

نگاه امنیتی به کشاورزی یا وقتی گیاهان مولد حشرات می شوند!

بخش چهارم: حامیان واقعی ارگانیک

خوب بود این عضو انجمن غیرعلمی و صنفی ارگانیک که دولت را متخلف دانسته و سوال کرده‌اند دولت و آقای دکتر قره‌یاضی برای کشاورزی ارگانیک چه کرده‌است، سری به سایت انجمن صنفی خود با عنوان به اصطلاح ارگانیک بزنند و ملاحظه کنند از قضا دکتر قره‌یاضی از موسسین همان انجمن ارگانیک هستند (تصویر 3) که برخلاف آقای ارجمند با مشاهده رویه غیرعلمی و تجارت‌پیشه این انجمن از آن خارج شده و شاخه ارگانیک انجمن علوم زراعت و اصلاح نباتات کشور را بنیان گذاشتند و با افتخار از فعالان “حوزه علمی” محصولات ارگانیک بوده‌اند نه متمتع از مواهب مادی و تجارت‌پیشگی آن. دولت نیز بارها بر حمایت از محصولات ارگانیک واقعی (و نه تقلبی) تأکید کرده و در حد توان و ظرفیت‌های کشور آن را توسعه داده است. به طوری که بنا بر اعلام وزیر جهاد کشاورزی سطح زمین‌های تحت پوشش مبارزه بیولوژیک از حدود  ۲۰۰ هزار هکتار در سال ۱۳۹۲ به ۷۵۰ هزار هکتار در سال گذشته ارتقا یافته و سطح زیر کشت محصولات ارگانیک نیز در سال‌های اخیر سالانه حدود ۱۰ درصد رشد داشته و به ۱۴۰ هزار هکتار رسیده است.[9]

تصویر 3. اسامی هیات موسس انجمن ارگانیک. دکتر قره‌یاضی از موسسین انجمن ارگانیک است. وی پس از مشاهده رویه غیرعلمی و تجارت‌پیشه این انجمن از آن خارج شده است. 

 

بخش پنجم: منفعت ملی نیازمند به کارگیری همه شیوه های تولید در کشاورزی

کشاورزی گلوگاه حیاتی توسعه و امنیت یک کشور است. تامین منفعت ملی باید اولویت سیاست گذاری ها در این بخش باشد. دو قطبی سازی روش های تولید، ذبح منافع ملی به پای منافع جناحی یا گروهی است. برای تامین امنیت غذایی، باید از تمامی شیوه های تولید در کشاورزی بهره برد.

واضح است که آقای علی ارجمند عین‌الدین عضو هیات رئیسه انجمن صنفی ارگانیک، در مصاحبه با خبرگزاری تسنیم تلاش کرده است ضمن ارائه مطالب خلاف واقع و تشویش اذهان مردم به بازارگرمی برای اعضای صنف خود بپردازد.

همان طور که پیش تر توضیح داده شد، فتاوای جواز مهندسی ژنتیک از سوی مقام معظم رهبری مطلق باشند یا مقید، اساسا با نظرات انحرافی جناب ارجمند عین‌الدین که معتقد است «مهندسی ژنتیکی همان وعده شیطان» و عملی حرام است در تعارض آشکار است. به نظر می رسد که آقای ارجمند از سمت اجرایی خود در نهاد نمایندگی ولی فقیه در سازمان جهاد کشاورزی البرز، برای تحریف فتاوای معظم‌له و تلاش برای جلوگیری از اجرای سیاست‌ها و اسناد بالادستی نظام در حوزه کشاورزی به تبعیت از یک انجمن صنفی  استفاده می کند. 

سن در تسنیم در شماره بعد به واکاوی دیگر ادعاهای مطرح شده در این  مصاحبه می پردازد و از چرایی همراهی رسانه های بیگانه با موضع غیر کارشناسی جناب ارجمند در خصوص کشاورزی ایران می گوید.

ادامه دارد…

[1] https://www.tasnimnews.com/fa/news/1395/02/29/1076796

[2] http://vasael.ir/fa/news-details/2491

[3] http://www.leader.ir/fa/speech/3067

[4] http://makarem.ir/main.aspx?lid=0&mid=60471&catid=6409&typeinfo=4

[5] مجموعه مقالات وگفتارهای سومین همایش دیدگاه‌های اسلام درپزشکی، صص۶۳ـ۶۴٫

[6] https://irbic.ir/6519/ https://irbic.ir/9310

[7] http://www.abrii.ac.ir/ShowNews/129/

[8] https://www.isna.ir/news/94070905828/  

[9]https://irbic.ir/9567/ https://irbic.ir/9565

 

*بدیهی است مخاطب این پرونده منحصرا دست اندرکاران واحد ذیربط تسنیم در تولید مطالب مجعول و کذب علیه محصولات تراریخته مانند مطالب زنجیره‎­ای “مزرعه پدری” یا “ایران-ایری-راکفلر” است و ربطی به کارکنان و مدیران زحتمکش به ویژه خبرنگاران صمیمی این رسانه و سایر بخش ها و واحدهای آن ندارد. امید است مدیریت ارشد این رسانه با خود پالایی، رسالت سنگین اطلاع رسانی صحیح، دقیق و منصفانه را در این حوزه نیز جاری و ساری کند.

بیشتر بخوانید:

سن در تسنیم شماره8-چه کسانی مهندسی ژنتیک را حرام اعلام کردند؟

سن در تسنیم شماره7- واکاوی یک گزارش دروغ: اخراج بخاطر نقد محصولات تراریخته(!)

سن در تسنیم شماره 6- “دم درآوردن” انسانها: افسانه یا واقعیت؟ (قسمت 2)

سن درتسنیم شماره 5-“دم درآوردن” انسانها: افسانه یا واقعیت؟ (قسمت 1)

سن در تسنیم شماره4-گوشت هیولای بلژیکی با طعم «شایعه»!

سن در تسنیم شماره3- تشکر از راکفلر؛ بختک «دروغ» بر سینه «علم»

سن در تسنیم شماره 2-از تقطیع تصاویر تا روایت واژگون از یک تجربه موفق

سن در تسنیم شماره1-اهمیت تولید ملی محصولات تراریخته در توسعه اقتصادی