تولید و مصرف محصولات تراریخته در ژاپن

به گزارش مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی، ژاپن یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان (سرانه) محصولات غذایی تراریخته برای مصرف انسان و دام و از تولیدکنندگان محصولات تراریخته است.

تولید و مصرف

این کشور سالانه 15 میلیون تن ذرت و 3.2 میلیون تن دانه سویا و 2.4 میلیون تن کلزا وارد می‌کند که غالبا از نوع تراریخته است. ذرت تراریخته امریکایی منشأ تأمین 69.3 درصد از واردات ذرت مصرفی مردم ژاپن است و 29.5 درصد نیز از برزیل وارد می شود که دومین تولید کننده بزرگ محصولات تراریخته در جهان است. حدود 5 میلیون تن از ذرت وارداتی به ژاپن به مصرف انسانی اختصاص دارد. از طرفی، مقدار زیادی از غذای فراوری شده وارداتی به ژاپن دارای مواد منتج از محصولات تراریخته مانند روغن، شکر، آرد، آنزیم‌ها و… است. (USDA 2017)

نمودار: ژاپن بزرگ‌ترین واردکننده ذرت تراریخته (سالانه ۱۵ تا ۱۷ میلیون تن) در جهان است. (منبع: فائو)

نظام حقوقی و قوانین این کشور برای صدور مجوز محصولات تراریخته مبتنی بر مستندات علمی است و ارزیابی محصول و صدور مجوز در مدت زمان کوتاهی صورت می‌گیرد. تا اکتبر 2017 در ژاپن برای 313 رخداد تراریخته مجوز مصرف و برای 133 رخداد تراریخته مجوز کشت صادر شده است. بر اساس قوانین ژاپن ترکیب صفات تراریختی (stacked) که قبلا در محصول دیگری برای آن مجوز صادر شده است در صورت عدم تغییر در متابولیسم نیازی به ارزیابی و مجوز جدید ندارد. همچنین محصولات جدیدی که صفات تراریختی آنها قبلا در محصولات دارای مجوز به کار رفته است مشمول ارزیابی سریع می‌شود. ژاپن در حال حاضر و از سال 2009 تنها به کشت گل رز تراریخته می‌پردازد. (USDA 2017)

صدور مجوز مصرف

تجاری‌سازی محصولات تراریخته در ژاپن مستلزم اخذ مجوز از مراجع مربوطه است. وزارت بهداشت، کار و رفاه، (MHLW) وزارت کشاورزی، جنگلداری و شیلات (MAFF) و وزارت محیط زیست (MOE) و وزارت آموزش، فرهنگ، ورزش، علم و فناوری (MEXT) مراجع چهارگانه مرتبط با این امر هستند. کمیسیون ایمنی غذا (FSC) به عنوان نهادی مستقل زیر نظر دفتر کابینه مسئول انجام ارزیابی‌های مربوط به وزارت بهداشت، کار و رفاه و  وزارت کشاورزی، جنگلداری و شیلات است.

ارزیابی سلامت و ایمنی غذایی محصولات تراریخته جدید در ژاپن در صلاحیت وزارت بهداشت، کار و رفاه قرار دارد که استانداردهای آن در مقرراتی که به استناد قانون بهداشت غذا (Food Sanitation Law) تدوین شده‌اند تبیین شده است. وزارت بهداشت پس از دریافت تقاضای صدور مجوز آن را جهت بررسی جنبه‌های سلامت انسان به استناد قانون ایمنی غذا (Food Safety Basic Law) به کمیسیون ایمنی غذا ارجاع می‌دهد. در این مرحله «کمیته تخصصی محصولات غذایی اصلاح ژنتیک شده» (Genetically Modified Foods Expert Committee) که ذیل این کمیسیون تشکیل شده است بر اساس شیوه‌نامه‌های مربوطه مانند استانداردهای غذا و افزودنی‌های غذایی (Standards of Foods and Food Additives) به ارزیابی محصول می‌پردازد. وزارت کشاورزی، جنگلداری و شیلات ژاپن نیز به استناد قانون بهبود کیفیت و ایمنی غذای دام (Act on Feed Safety and Improvement of Quality) و شیوه‌نامه‌های مربوطه (Ordinance on Act on Feed Safety and Improvement of Quality) مسئول ارزیابی و صدور مجوز محصولاتی است که به عنوان غذای دام به کار می‌رود.

برچسب گذاری

هشت محصول تراریخته (سویا، ذرت، سیب‌زمینی، کلزا، تخم پنبه، یونجه، چغندر و پاپایا) و 33 محصول غذایی فراوری شده بر اساس قانون برچسب‌گذاری غذا (Food Labeling Law 2015) برای مصرف انسانی مشمول برچسب گذاری قرار گرفته است. این محصولات غذایی فراوری شده مواردی هستند که بیش از 5 درصد از وزن آنها از محتویات هشت محصول تراریخته مذکور استفاده شده است و وجود محتویات تراریخته کمتر از 5 درصد در یک محصول غذایی فراوری شده نیازمند برچسب گذاری نخواهد بود. (USDA 2016)

برچسب‌گذاری در برخی موارد اختیاری است. برچسب گذاری اختیاری مواردی مانند روغن و سس سویا را شامل می‌شود که دی.ان.اِ اصلاح شده یا پروتئین حاصل از آن در محصول غذایی مورد نظر قابل شناسایی نیست. در نهایت، برچسب‌گذاری با عبارت غیر تراریخته و درج آن بر محصولات و مواد غذایی که معادل تراریخته آنها در بازار وجود ندارد ممنوع است. زیرا نوعی سوءاستفاده و فریب مصرف کننده محسوب می‌شود. (Food Labeling Law 2015)

صدور مجوز کشت

متقاضی صدور مجوز رهاسازی و کشت محصولات تراریخته بنا بر کاربرد محصول مورد نظر باید گزارشی از ارزیابی‌های خطر را که توسط متقاضی انجام شده است را ارائه کند. وزارت محیط زیست موظف است تعیین کند که آیا گونه بومی وجود دارد که با رهاسازی محصول مورد نظر در عرصه کشاورزی تحت تأثیر قرار گیرد و در صورتی که پاسخ مثبت است باید میزان و چگونگی تأثیر را مشخص کند.

منابع

1. USDA (2016). Agricultural Biotechnology Annual: Japan, GAIN Report Number: JA6050, 11/18/2016
2. USDA (2017). Agricultural Biotechnology Annual: Japan, GAIN Report Number: JA6050, 11/18/2016.
3. Food Sanitation Law, Act No. 233 of 1947, last amended by Act No. 70 of 2013.
4. Standards of Foods and Food Additives, Ministry of Health and Welfare Notification No. 370 of 1959, amended by MHLW Notification No. 232 of 2000.
5. Food Safety Basic Law, Act No. 48 of 2003, last amended by Act No. 74 of 2011, arts. 11 & 23.
6. Procedure for Safety Assessment, MHLW, <http://www.mhlw.go.jp/english/topics/food/sec03.html>.
7. Act on Feed Safety and Improvement of Quality, Act No. 35 of 1953, last amended by Act No. 8 of 2007.
8. Ordinance on Act on Feed Safety and Improvement of Quality, MAFF Ordinance No. 35 of 1976, last amended by MAFF Ordinance No. 60 of 2013.
9. Cabinet Office Ordinance on Labeling Standards Based on Food Sanitation Law (Cabinet Office Ordinance on Labeling Standards.
10. Labeling Standards on GM Food Set by Minister of MAFF, MAFF Notification No. 517 of 2000, last amended by MAFF Notification No. 9 of 2011.
11. Cabinet Office Ordinance on Labeling Standards Based on Food Sanitation Law (Cabinet Office Ordinance on Labeling Standards).
12. Act on the Conservation and Sustainable Use of Biological Diversity through Regulations on the Use of Living Modified Organisms (Cartagena Act), Act No. 97 of June 18, 2003.
13. Ministry of the Environment Biosafety Regulations 2010.