گام آخر نظریه‌پردازان عقب ماندگی / پویش نه به تراریخته با هدف فشار به مقام معظم رهبری

مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری مدرن در دو دهه اخیر توانسته است ظرفیت‌های قابل توجهی را در مقابله با معضلات کشاورزی همچون کمبود زمین حاصلخیز، مصرف بی رویه سم و مسئله کم آبی نشان دهد. این واقعیت مهندسی ژنتیک را به عرصه انحصارگرایی قدرت‌های سلطه گر تبدیل کرده است. در داخل کشور نیز با افزایش پیشرفت‌ها در این حوزه و به خصوص از زمان شکل‌گری عزم جدی برای تولید داخلی، جریان قدرتمندی علیه این فناوری شکل گرفته است. این جریان از طریق انتشار گسترده شایعات و مطالب غیر علمی و ایجاد هراس و نگرانی در مردم نسبت به این فناوری تلاش کرده است تولید داخلی محصولات تراریخته را به طور مستمر با مشکل مواجه کند که نتیجه آن افزایش واردات این محصولات در دو دهه گذشته بوده است.

اخیرا یکی از سران این جریان به راه‌اندازی کمپین «نه به تراریخته» در پیام‌رسان تلگرام اقدام کرده و هدف خود را انتشار نامه سرگشاده و درخواست از مقام معظم رهبری و برخی دیگر مسئولان بلندپایه برای جلوگیری از تولید محصولات تراریخته اعلام کرده است. انتشار نامه سرگشاده و تعیین تکلیف برای مقام معظم رهبری با وجود آن صورت می‌گیرد که این جریان در گذشته اقدام به گردآوری و ارسال گزارشی بی‌نتیجه علیه این فناوری به دفتر مقام معظم رهبری کرده بود. اگرچه انتشار نامه سرگشاده به یک مقام عالی رتبه به معنای تحت فشار قرار دادن آن مقام برای انجام خواسته نامه است؛ اما این اقدام با توجه به تحریف فتاوا و نظرات مقام معظم رهبری از سوی جریان ضد تراریخته در گذشته دور از انتظار نبود.

فارغ از تکرار دروغ‌های آشکار مانند ممنوعیت مصرف محصولات تراریخته در 38 کشور جهان، محتوای نامه نشان دهنده هدف اصلی این جریان یعنی جلوگیری از تولید ملی و تحقق یکی از آرزوهای استکبار برای وابسته کردن کشور در تأمین امنیت غذایی است. نویسنده نامه دانشمندانی را که با شعار «تولید ملی محصولات تراریخته» از این فناوری حمایت می‌کنند به باد تمسخر گرفته است؛ آن هم با این بهانه واهی که فناوری به کار رفته در این محصولات دارای منشأ خارجی است. آیا بیان این گونه معیارها از سوی جریان ضد تراریخته نشان دهنده تئوریزه کردن عقب ماندگی پشت شعارهای مربوط به سلامت و محیط زیست نیست؟ چه آنکه در صورت تعمیم چنین معیاری راهی برای پذیرش و بهره‌مندی از اغلب فناوری‌ها باقی نخواهد ماند. اخیرا نیز یکی دیگر سران این جریان در شبه مستند موسوم به «چشمان بیدار» تصریح کرده بود که «باید در استفاده از فرآورده و نتیجه فناوری نفر آخر باشیم.» (شبکه افق، چشمان بیدار، قسمت دوم، دقیقه 7) یکی دیگر از سران این جریان نیز با دخالت در مسائل فقهی حکم حرمت مهندسی ژنتیک را در کانال تلگرامی خود صادر کرده است.

تصویر 1: صدور حکم حرمت مهندسی ژنتیک توسط یکی از سران جریان ضدتراریخته

همین شخص در روزهای اخیر در گروه تلگرامی «پویش نه به تراریخته» مدعی شده است در صورتی که تعداد اعضا به 200 هزار نفر برسد می‌تواند با پشتوانه این تعداد عضو به مقام معظم رهبری نامه سرگشاده‌ای ارسال کند تا ایشان را به تغییر نظر فقهی شان نسبت به تولید و مصرف محصولات تراریخته و جلوگیری از این فناوری وادار کند.

رهبرمعظم انقلاب بارها در پاسخ به پرسش مقلدان درباره تولید و مصرف محصولات تراریخته با این بیان که «عمل مذکور فی‌نفسه اشکالی ندارد» بر جواز این امر تأکید کرده‌اند و این امر با قول به حرمت و نفی مطلق این فناوری که مکرر از سوی سران جریان ضد تراریخته اعلام شده است منافات دارد. سوال اینجاست اگر مقام معظم رهبری یا سایر مراجع عظام تقلید نظر فقهی مبنی بر حرمت یا زیان آور بودن مطلق این فناوری یا محصولات تراریخته داشتند، آیا به این صراحت و بدون قید و شرط حکم جواز مهندسی ژنتیک ومحصولات تراریخته را صادر می‌کردند؟ آن هم با وجود این که این جریان به طور مکرر چنین درخواست خود را به همراه دهها صفحه از شبهات خلاف واقع خود برای دفتر معظم له ارسال کرده است.

تصویر 2: فتوای صریح مقام معظم رهبری مبنی بر جواز مهندسی ژنتیک و تولید محصولات تراریخته

محصولات تراریخته پس از ارزیابی سلامت و دریافت مجوز به بازار عرضه می‌شود و اگر آن طور که جریان ضد تراریخته معتقد است هیچ مصداقی از محصولات تراریخته قابل قبول نبود مطمئنا جایی برای فتوای مقام معظم رهبری مبنی بر جواز فی نفسه در تولید و مصرف این محصولات باقی نمی‌ماند. روشن است که دفتر معظم‌له از واقعیت سر و صداها و مطالب خلافی که جریان ضد فناوری علیه محصولات تراریخته در فضای مجازی منتشر می‌کنند و از تأیید سلامت این محصولات در وزارت بهداشت[1]و[2] اطلاع دارند و با لحاظ همه شرایط به‌کرات در پاسخ به مقلدین بر جواز استفاده از محصولات تراریخته و مهندسی‌ژنتیک تاکید می‌کنند.

جالب این که عضوگیری برای گروه تلگرامی «پویش نه به تراریخته» نیز از طرق عادی صورت نگرفته است و تماس با بسیاری از اعضای این گروه نشان داد ایشان به اجبار به گروه اضافه شده و اطلاعی از عضویت در چنین گروهی نداشتند. مدیر (ادمین) گروه نیز به طور مستمر به اعضای این گروه تلگرامی هشدار می‌دهند که مطلب و حتی هیچ پرسشی را در گروه درج نکنند «تا اعضا گروه را ترک نکنند.» زیرا با درج هر مطلب جدید و متعاقب آن ارسال پیام برای همه افراد عضو، اعضای اجباری از عضویت خود در این گروه تلگرامی مطلع شده و گروه را ترک می‌کنند. فارغ از مسئله خرید عضو یا اعضای اجباری، برخی اعضای موافق این فناوری معتقد بودند نباید حضورشان در گروه به معنای امضا تلقی شود؛ زیرا صرفا برای طرح پرسش‌های جدی نسبت به مطالب کذب منتشره علیه این فناوری در گروه عضو شده‌اند.

شایان ذکر است یکی از راه‌های عضو گیری در تلگرام خرید عضو از بانک‌های اطلاعاتی افراد و شرکت‌های تبلیغاتی فعال در این شبکه پیام رسان خارجی است. این افراد و شرکت‌ها با استفاده از ربات‌های تلگرامی صدها هزار اکانت افراد حاضر در تلگرام را از گروه‌ها و کانال‌های فعال تلگرام جمع آوری و به کانال‌ها و گروه‌های متقاضی می‌فروشند. از آنجایی که اعضای به اجبار اضافه شده یا خریداری شده در چنین گروه‌ها و کانال‌هایی از عضویت خود بی خبر هستند تعداد بازدید پست‌های ارسالی به این گروه‌ها و کانال‌ها بسیار کمتر از حد انتظار است. تصویر زیر پستی را در گروه «پویش نه به تراریخته» نشان می‌دهد که با وجود 135 هزار نفر عضو، 18 هزار نفر آنلاین و گذشت ساعت‌ها از درج این پست تنها هزار و ششصد بازدید داشته است.

تصویر 3: تعداد بازدید برخی مطالب درج شده در پویش نه به تراریخته غیرواقعی بودن تعداد اعضا را تایید می‎کند.

این گونه تحرکات، در برابر تمامی تأکیدات مقام معظم رهبری بر بهره مندی کشور از مهندسی‌ژنتیک و زیست‌فناوری بوده و نشان‎دهنده نفوذ جریانی با هدف عقب ماندگی کشور در این حوزه است. امری که آشکارا با بند 4 بخش منابع طبیعی سیاست‌های کلی و بلند مدت جمهوری اسلامی ایران ابلاغی 1379 و منویات معظم له، سند ملی زیست‌فناوری و قانون ملی ایمنی زیستی در تعارض آشکار است.

رهبر معظم انقلاب حتی در کنار حمایت مکرر از این فناوری نسبت به تلاش دشمن برای جلوگیری از پیشرفت کشور در مهندسی‌ژنتیک هشدار داده‌اند. ایشان در بازديد از پژوهشكده رويان در تاریخ 25/04/1385 و اطلاع از فعالیت‌های مهندسی‌ژنتیک این پژوهشگاه به ویژه تولید بزهای تراریخته فرمودند: «وقتی‌که راجع به سلولهای بنیادی، شبیه‌سازی و اینطور کارها حرف زدید و بنده یا دیگری هم تجلیلی از این کار کردند، مقامات امریکایی اعلام کردند برای علوم ژنتیک هم باید شورای حکامی بوجود بیاید! این معنایش چیست؟ دشمن از اینکه شما در این رشته حرکت می‌کنید، دردش آمده است.»[3]

به طور حتم استکبار جهانی که از یک سو، سلطه بر تأمین محصولات استراتژیکی مانند سویا را از بمب اتم برای خود مهم‌تر می‌داند و از سوی دیگر با فناوری تراریخته بر بازار این محصولات مسلط شده است، هرگز اجازه نخواهد داد کشورهای رقیب از این فناوری در تولیدات خود استفاده کنند و همچون انرژی هسته‌ای برای جلوگیری از پیشرفت کشور در این حوزه اقدام کرده و خواهد کرد. یکی از وزاری کشاورزی اسبق امریکا ضمن تصریح بر این امر که سویا از بمب اتم قدرتمندتر است، طرح سلطه امریکا بر امنیت غذایی جهان را در یکی از سخنرانی‌های خود این گونه بازتاب داد که «انسان‌های گرسنه، تنها به حرف کسانی گوش می‌کنند که تکه‌ای نان داشته باشند. غذا یک ابزار است. اسلحه‌ای در بسته مذاکراتی امریکا.»[4]

مهندسی ژنتیک مهم‌ترین فناوری تعیین کننده آینده سلطه بر امنیت غذایی جهان است. به همین دلیل است که جریان رسانه‌های غالب در جهان تلاش می‌کند با هراس افکنی از فناوری‌های مرتبط با این حوزه، قدرت‌های رقیب را در این حوزه عقب نگه دارد. حذف رقبای سویای تراریخته از بازار جهانی و پیشرو بودن آمریکا در فناوری توسعه این نوع محصولات نشان‌دهنده موفقیت در نیل به این هدف است. امید است با هوشیاری نهادهای نظارتی و امنیتی از نفوذ این جریان در داخل کشور کاسته شده و مقدمات بهره‌مندی کشور از این فناوری و کاهش وابستگی چند میلیارد دلاری به واردات این محصولات فراهم شود.

مهدی معلی ـ استاد دانشگاه و عضو هیئت مدیره انجمن علمی بیوتکنولوژی جمهوری اسلامی ایران

منابع

[1] https://irbic.ir/6519

[2] https://irbic.ir/9310

[3] http://www.leader.ir/fa/speech/3067

[4] Butz EL. (1975). U.S. Food Power: Ultimate Weapon in World Politics, BusinessWeek, pp 54-60.