جاندار یا مجسمه، واقعیت یا فریب ، جامعه علمی دستاویز یک شوخی فریبنده

نوشته‌ای از پژمان آزادی، عضو هیات علمی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران- در سال 2004 میلادی هنرمندی به نام آدام براندجس (Adam Brandjes )مجسمه ساز مقیم کانادا، عروسکی بی‌نظیر بنام ژن پتس (genepets  ) را طراحی کرد که ضمن کسب چندین جایزه هنری، در موزه‌های مختلفی در سراسر جهان به نمایش درآمده و برنامه‌های تلویزیونی مختلفی نیز در مورد آن تهیه شد. این عروسک پلاستیکی دارای یکسری از مدارهای روباتیک است. آقای براندجس دلایل متعددی را برای ساخت این مجسمه بیان کرده که خارج از حوصله این بحث است (برای مطالعه در این خصوص به سایت ژن پتس در بخش درباره ما به آدرس ارایه شده در زیر مراجعه کنید). اگرچه ایشان در سایت genpets از اینکه افراد زیادی تصور می‌کنند که این مجسمه‌ها واقعی هستند، اظهار تعجب می‌کنند اما شگفت آور اینکه این مجسمه به عنوان یک موجود واقعی مورد توجه بسیار زیاد جامعه علمی و عموم مردم واقع شده است. عده زیادی با ابراز همدردی با این مجسمه (که بعنوان یک موجود واقعی مظلوم شناخته شد!!!) این کار را ظالمانه توصیف کردند و مخالفان مهندسی ژنتیک به ویژه در کشورهای کمتر توسعه یافته با هشدار نسبت به عواقب مهندسی ژنتیک، فصل جدیدی از مخالفت‌ها را آغاز کردند.

نکته‌ای که اینجانب را بر آن داشت تا چند خطی در این زمینه بیان کنم، گزارش اخیر یک ماهنامه علمی در تیر ماه امسال (1392) در مورد موجودات دستکاری شده ژنتیک !!! بود (مطلب به پیوست ارایه شده است). چاپ دوباره این گونه مطالب تعجب مرا از این باب که هنوز در عصر اطلاعات فرق بین شوخی فریبنده (Hoax) و یک موضوع واقعی (Real) حتی در بین عده‌ای از افراد جامعه علمی ما مشخص نیست، برانگیخت. این عدم آگاهی البته می‌تواند سر آغاز بسیاری از جهت گیری‌های نادرست بعدی باشد.

امید است نه تنها ما جامعه علمی بلکه تمامی افراد جامعه با دقت و وسواس بیشتری با این گونه مسایل برخورد کرده و تا صحت و سقم مطلبی برایمان آشکار نشده است به بیان و نشر آن نپردازیم و با چشمانی تیزبین و جستجو گر شوخی را از واقعیت تشخیص دهیم.

در پایان این سوال باقی است که چگونه جامعه‌ای علمی به این آسانی دستاویز یک شوخی می‌شود؟!!!

برای مطالعه بیشتر به منابع ذیل رجوع فرمایید:

http://www.genpets.com/about.php

http://en.wikipedia.org/wiki/Genpet

http://www.brandejs.ca/

مطلب چاپ شده در شماره تیر ماه 1392 یک ماهنامه علمی